Herbarium Frisicum 40 jaar: "Een opvanghuis voor collecties, een echte schatkamer" (2024)

6 november 2022, 12:02 • 4 minuten leestijd

Een opvanghuis voor botanisch erfgoed. Zo noemt oprichter Karst Meijer zijn Herbarium Frisicum. Meer dan 150.000 gedroogde planten zijn opgeslagen in dit grootste privéherbarium van Europa, dat nu veertig jaar bestaat.

Het begon allemaal met een klokjesgentiaan. Het eerste plantje dat een toen nog jonge Karst Meijer droogde. Het werd het begin van het Herbarium Frisicum. Veertig jaar later is het een schatkamer van een grote verscheidenheid aan herbaria.

Dat eerste plantje vond hij op 15 september 1980 bij Noordwolde. Alles wordt geregistreerd, want dat is belangrijk. "Het is pas waardevol als het goed gedocumenteerd is", zegt Meijer. "Dus als je weet waar en in welk jaar - het liefst ook welke maand - iets is gevonden. Een herbarium is eigenlijk een tijdsdocument dat aangeeft wanneer en waar een plant gegroeid heeft."

Meijer krijgt ook wel eens materiaal van mensen, maar dan zonder vindplaats of datum. "Dan zijn er helaas nog twee mogelijkheden. Er een mooie collage van maken en aan de wand hangen, of flikker het de kliko in. Je moet het niet de toekomst in brengen, want je kunt er niets mee."

Meijers liefde voor het vak begon eind jaren 70 op school. "In de eerste klas moesten we iets maken op biologiegebied", weet hij nog. "Anderen deden iets met insecten, maar ik begon toen al een herbarium aan te leggen. Maandenlang heb ik alles bijgehouden en vastgelegd."

Zijn docent was onder de indruk, toen hij het inleverde. "Ik kreeg een 11 als cijfer. Zo zie je maar hoe belangrijk het is dat iemand je een stimulans geeft. Daar krijg je de rest van je leven zóveel energie van. Ik ben die leraar nog steeds dankbaar."

Sindsdien is hij ermee bezig. "Het voordeel is dat je met een herbarium het hele jaar een plant kunt bestuderen en vergelijken met andere soorten. Dat is ook de belangrijkste reden dat ik ermee ben begonnen: de honger naar kennis. Die kan ik alleen stillen door het hele jaar met planten bezig te zijn."

Ieder herbarium heeft een eigen verhaal. Zo is er een uniek herbarium gemaakt door onderduikers in de Tweede Wereldoorlog. "Dat is het meest ontroerende wat we hier hebben", vindt Meijer. "Het is gemaakt door mensen die drie jaar ondergedoken hebben gezeten en plantjes hebben verzameld. Via-via heb ik dat gekregen."

Meijer heeft veel tijd gestoken in het achterhalen door wie het precies is gemaakt. Helaas is het niet gelukt. "Het moet iemand zijn geweest die kennis van zaken had, want het ziet er heel degelijk en professioneel uit."

Zo zijn er meer emotionele verhalen. In Wolvega staat ook een collectie van de Radbouduniversiteit die bijna verloren ging. Dat gaat om de wereldcollectie van solanaceae, nachtschadeplanten.

"Meer dan 4500 verschillende soorten tomaten en paprika's bijvoorbeeld. De raad van bestuur van de universiteit had besloten dat het weg moest. De conservator stond bijna te huilen, want dan zou het verdwijnen in een of ander depot. Ik zei: dat gaat niet gebeuren, dan maar naar Wolvega."

Meijer krijgt allerlei collecties in zijn herbarium en daar zitten dus vaak emotionele verhalen bij. Hij weet er nog een: "Er kwam hier een vrouw met een tas. Nu ben ik altijd een beetje huiverig voor tassen, want er is een keer een muis meegekomen in zo'n tas. Die heeft het herbarium onveilig gemaakt."

Daarom moest de tas gecontroleerd worden. Daar zat van alles in waar Meijer erg blij mee was. "Het was het herbarium van haar vader. Deze vrouw was al achterin de 80, dus kun je nagaan: die verzameling kwam uit begin 1900. Ze kon die collectie niet weggooien, dus heeft ze het hier gebracht. Toen ze vertrok begon ze te huilen en zei ze: 'ach, nu neem ik pas echt afscheid van m'n vader.'"

Dat doet Meijer ook wel iets. "Het zijn persoonlijke geschiedenislessen. Je krijgt daarmee een inkijkje in het privéleven van mensen. Dat maakt het zo mooi."

Toen Meijer veertig jaar geleden begon, had hij nooit gedacht dat het zo groot zou worden. "Dat was mijn uitgangspunt ook niet. Het kwam op mijn pad. En mensen willen niet dat herbaria weggegooid worden, ze weten me te vinden. Wij zijn een soort opvanghuis geworden voor collecties. Als wij het niet doen, dan verdwijnt het allemaal."

Wat de toekomst brengt, weet hij niet. Maar Meijer is trots op zijn levenswerk. "Het is een echte schatkamer, ik ben nog steeds blij dat ik ermee begonnen ben. Het is zo belangrijk om dit te behouden voor de toekomst. Niet alleen de planten, maar ook alle levensverhalen van mensen. Die gaan niet verloren."

Lees ook:

Herbarium Frisicum krijgt honderden dozen met botanische literatuur Friese plantenrassen en gewassen in beeld gebracht door Herbarium Frisicum Herbarium Frisicum op een bijzondere expeditie door Peru

Tips van de redactie

Laatste nieuws